Boekrecensie: Terugkeer ongewenst van Charles Lewinsky door Guus Bauer. Terugkeer ongewenst van Charles Lewinsky. Guus Bauer. (Schrijver, ex- Exuitgever, vast medewerker van De Standaard en freelance literair journalist). In het Nederlandse taalgebied is de Zwitserse schrijver Charles Lewinsky (1. Het lot van de familie Meijer. Toch kenden voordien ook al heel veel mensen zijn werk, maar aan het einde van krimi’s als Tatort haalt men opgelucht adem en let niet meer op de naam van de scriptschrijver. Het recht op terugkeer is een amuzische titel die je eerder. Iedereen die weg kon komen, is weg – velen naar het rijke Rusland van. Door het raampje in het dak zagen ze weer de lucht en weldra raasden ze met grote snelheid over de weg, zonder te weten op. Hij voelde zich verantwoordelijk voor de behouden terugkeer van de raket en zijn bemanning en het. Lewinsky heeft jaren gewerkt als dramaturg. Het is dan ook niet wonderlijk dat hij voor zijn nieuwste grote roman Terugkeer ongewenst een bekende Joodse acteur en regisseur als verteller heeft gekozen: Kurt Gerson (1. Gerron, die speelde in de oerversie van Bertolt Brechts Dreigroschenoper, als tegenspeler van Marlene Dietrich in Der blaue Engel en in nog minstens zeventig andere producties. Lewinsky valt direct met de barakkendeur in huis. Gerron is via doorgangskamp Westerbork in Terez. Vertalingen in context van 'sans retour' in Frans-Nederlands van Reverso Context: Se pendre, c'est sans retour. Gratis gokgeld zonder storting Weldra na hun terugkeer was Susan weg naar New Orleans waar ze genoten van Cajun keuken en historische bezienswaardigheden. Lopende acties Zonder jouw hulp geen. Nieuwsportaal Rapporten Geen weg terug, risico's bij gedwongen terugkeer van. Je moet een film voor me maken.’ . Ik weet niet meer hoe hij heette, maar ik vond hem goed. Dat is het mooie van Theresienstadt: hier zijn een hoop mensen die iets kunnen. Jullie spelen tenslotte ook toneel en zo.’Hiermee is de toon gezet. Gerron staat voor het hakblok. Hij spreekt tot schrik van het hoofd van de Raad van Oudsten, Eppstein, de kampcommandant tegen. Hij moet er over nadenken. Een Jood hoort niet tegen te spreken. De klap van een bewaker is al onderweg, maar . Gerron, de kunstenaar, krijgt drie dagen bedenktijd. Al staat de uitkomst al vast. Buiten de deur van het kantoor krijgt Gerron alsnog een pak slaag van een SS’er, maar niet uit alle macht. Ze hebben hem nog nodig. Het dilemma is geboren. Maakt hij de film, dan is hij enige tijd gevrijwaard van transport naar Auschwitz, maar moet hij de waarheid geweld aandoen. Rasverteller Lewinsky gaat vanaf dit punt helemaal los. Hij schetst het leven van Kurt als kind met een opa die prachtige verhalen vertelt. Om de pointes beter te kunnen plaatsen trok die af en toe aan zijn sigaar. Een techniek die Kurt meteen overnam wanneer hij met zijn ernstig hoestende en altijd lachende vriendje Kalle sc. In de Eerste Wereldoorlog was Kurt een jonge soldaat. Via een versneld examen waren de gymnasiasten klaargestoomd als kanonnenvoer. Zelfs Kalle had het diploma gehaald. Al zagen ze in het leger geen andere taak voor hem weggelegd dan als kok ver achter de linies. Het levert prachtige sc. Kurt die terugdenkt aan de rector die zijn discours altijd moest ontbreken voor het gelach van Kalle. Bij thuiskomst viel hij niet op. De invalidenplaats in de tram was altijd bezet: een man zonder benen of zonder arm. Een granaatscherf had Kurt ontmand, een onzichtbare wonde die hij compenseerde met extreem flirtend gedrag. Lewinsky deelt via Gerron sneren uit aan onder meer Eugen Bertold Brecht en aan Marlene Dietrich. Hij zorgt voor een mooie enscenering van het theaterleven in het Berlijn van het Interbellum. Uit de terugblikken vanuit het stinkhok vlak bij de latrine in Theresienstadt waarin Kurt met zijn vrouw Olga woonde, een voorrecht zogezegd, wordt steeds meer duidelijk dat zijn grootste fout was dat hij dacht hij de wereld kon ensceneren. Gerron worstelde nog met een ander dilemma: als Duitse Jood had hij ook heimwee naar Berlijn, wilde toch dat het goed ging met zijn vaderland. Het lot is wreed tot in het detail. Een paar dagen voordat Kurt en Olga zouden inschepen voor Amerika, vielen de nazi’s Nederland binnen. Een collega had een paar weken eerder geadviseerd dat hij zijn poot stijf moest houden bij de onderhandelingen met een studio in Hollywood: geen overtocht in de derde klasse, maar een eersteklas hut. Dat zorgde voor wat oponthoud. Via Frankrijk was hij in Nederland terechtgekomen en kreeg er na veel gehakketak werk van een beginnende filmstudio. Hij werkte mee aan een film naar de boeken over Merijntje Gijzen van A. M. Je zou denken dat de regisseur uit Berlijn anders hard genoeg schreeuwde. Toen oud- collega en vriend Heinz R. Heinz had immers een vrouw met een Joodse achtergrond. Hij vertoonde zich niet op de afspraak, was reeds te diep verstrikt in de manipulaties van de nazi’s. Er passeren een hoop opportunisten in dit boek. Zodra de razzia’s in Nederland begonnen, werd Gerron hoofd van de bagageafdeling in de Hollandsche Schouwburg, de intendant van een vreemdsoortig toneelstuk. Daardoor mocht hij wel elke avond gewoon naar huis. Waar Peter Lorre en andere collega’s aan de rand van een zwembad in Hollywood steaks zaten te eten, zo stelde Kurt zich voor, zat hij in Theresienstadt voor de SS’ers de schone schijn op te houden, dertig kilo lichter door het linzenwater dat men soep noemde, het lege vel van zijn eens zo dikke buik als een beschermende lap vlees voor zijn schaamwonde. Al eerder was er een commissie van het Rode Kruis op bezoek geweest. Ook toen had men het kamp opgekalefaterd. Het orkest probeerde, met gevaar voor eigen leven, nog een aanwijzing te geven door een nummer te spelen met de titel . De clou kwam niet aan. De commissieleden waren vol lof. Uiteindelijk besloot Gerron, hoe kon hij anders, om te beginnen met de opnames. Hij had een typemachine te leen gekregen en schreef, als een moderne Sherazade, een eindeloze hoeveelheid ensceneringen. Ergens in zijn achterhoofd hoopte hij dat hij een cynisch werk kon afleveren, zonder dat de opdrachtgever er iets van merkte. Geen gekke gedachte aangezien dictatoriale regimes geen humor hebben. Daarvoor nemen ze zichzelf te serieus. Zelf mocht hij uiteraard geen aanwijzingen roepen. Een cameraploeg uit Praag maakte abnormaal veel opnames per dag. Regieaanwijzingen moest Gerron fluisteren, de ogen neergeslagen. Het ging Gerron veel te snel, maar ze zouden hem bij het monteren toch zeker nog wel nodig hebben? Ook in deze roman strooit de auteur met . De commandant van het Nederlandse kamp liet kinderartsen komen. Maar de moeder vertrok de dag van haar aankomst naar het oosten. Met de brutale bevalling had ze de getallen op de transportlijsten in de war gebracht. Zes maanden later volgde het kind. Pas na een half jaar was men een volwaardig menselijke eenheid en kon men op weg naar Auschwitz. Over het algemeen weet Lewinsky de verontwaardiging goed te verpakken in ironie, maar af en toe zet hij het te dik aan, schmiert hij. Maar dan wel op een voortreffelijke wijze, als een acteur van formaat, letterlijk groter dan zichzelf. Het past in de traditie van het Joodse humor, zoals bij het cabaret dat Gerron in Theresienstadt opzette en waar vrijelijk kon worden gegrapt, over de honger en de Joodse afkomst bijvoorbeeld. De voorste stoelen waren gereserveerd voor SS’ers, die overigens maar zelden kwamen. Maar ook wanneer ze er zaten hoorde men grappen als: . Joodse schouwburg aan de Plantage Middenlaan, het redden van kinderen van transport door ze uit de cr. Dat laatste brengt hij aan de hand van het verhaal van een enkel jongetje heel dichtbij. Het maakt maar weer eens duidelijk hoe gemakkelijk in Nederland de Joden van de hand werden gedaan. Misschien dat we, gezien het thema van de Boekenweek 2. Gouden tijden, zwarte bladzijden, daarbij toch nog eens stil kunnen blijven staan. Er zijn slechts iets meer dan zes minuten van de film bewaard gebleven. Voor de regisseur was er na de aftiteling geen opluchting. Voor het monteren hadden ze Kurt Gerron niet meer nodig. Iemand anders zou met die eer gaan strijken. Samen met Olga werd hij op transport gesteld naar Auschwitz, waar beiden gelijk bij aankomst zijn vermoord, een paar dagen voordat de gaskamers definitief uit bedrijf werden genomen. Lewinsky heeft met Terugkeer ongewenst Kurt Gerron, zijn vrouw Olga, een hele generatie Joodse acteurs en de eerste helft van de vorige eeuw een stem gegeven die doordrenkt is met wanhoop en twijfel, maar ook met moed en liefde.
0 Comments
Leave a Reply. |
AuthorWrite something about yourself. No need to be fancy, just an overview. Archives
January 2017
Categories |